ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΤΡΙΤΗ ΗΛΙΚΙΑ

Το αναπνευστικό σύστημα είναι από τα πρώτα που εμφανίζουν σημαντικές δομικές αλλαγές και μάλιστα αμέσως μετά την ηλικία των 30 ετών.Σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας οι υπερήλικες, τα άτομα δηλαδή που είναι άνω των 80 ετών αποτελούν την ταχύτερα αναπτυσσόμενη πληθυσμιακά ομάδα με αναλογία άνδρες: γυναίκες 2:1

Οι ηλικιωμένοι αποτελούν το 20% του συνολικού πληθυσμού και γι’ αυτή την ομάδα πραγματοποιείται το 55% τα συνταγογραφίας.

Σχετικά με τις κατηγορίες φαρμάκων που συνταγογραφούνται  συχνότερα, αυτές περιλαμβάνουν:

Αντι-υπερτασικά

Διουρητικά

Αγγειοδιασταλτικά

Αναλγητικά, αντιφλεγμονώδη

Αντιδιαβητικά

Βρογχοδιασταλτικά

Κορτικοστεροειδή

Αντιβιοτικά

Σύμφωνα με τελευταία στατιστικά στοιχεία ,καθημερινά, ένας ηλικιωμένος ασθενής λαμβάνει 4-5 φαρμακευτικά σκευάσματα ημερησίως.

Υπάρχουν συγκεκριμένες αρχές οι οποίες πρέπει να τηρούνται από την ιατρική κοινότητα και οι οποίες αφορούν την ορθότητα της συνταγογράφησης.

Αυτές είναι:

1.       Έναρξη αγωγής με τις χαμηλότερες δυνατές δόσεις.

2.       Σταδιακή αύξηση της δοσολογίας, αν και όπου χρειάζεται.

3.       Επαγρύπνιση για πιθανή τοξικότητα.

4.       Χορήγηση όσο το δυνατόν λιγότερων φαρμάκων.

5.       Έγκαιρη αντιμετώπιση αλληλεπιδράσεων και ανεπιθύμητων ενεργειών.

Σε ό,τι αφορά τις λοιμώξεις του αναπνευστικού, αυτές , στα ηλικιωμένα άτομα, πιθανόν να μην παρουσιάζουν την τυπική συμπτωματολογία, όπως για παράδειγμα, πυρετό ή αυξημένο αριθμό λευκών αιμοσφαιρίων στη γενική εξέταση αίματος.

Αντίθετα μπορεί να προεξάρχουν συμπτώματα όπως απώλεια όρεξης, μείωση επιπέδου συνείδησης ή και αλλαγή συμπεριφοράς (πολύ συχνό σύμπτωμα) , μείωση δραστηριοτήτων, αφυδάτωση.

Το σύνδρομο αποφρακτικής άπνοιας κατά τον ύπνο παρουσιάζεται με κάποια ή όλα από τα παρακάτω συμπτώματα:

1.       Έντονο ροχαλητό.

2.       Διακοπές της αναπνοής στη διάρκεια του ύπνου.

3.       Ξηροστομία.

4.       Νυκτουρία (συχνές αφυπνίσεις για ούρηση στη διάρκεια της νύχτας)

5.       Αίσθημα κόπωσης κατά την αφύπνιση.

6.       Υπνηλία στη διάρκεια της ημέρας.

7.       Πρωινή κεφαλαλγία.

Για να τεθεί με σιγουριά η διάγνωση, υπάρχει συνήθως δυσκολία δεδομένου ότι η εκμαίευση πλήρους ιστορικού δεν είναι πάντα εύκολη μια και πολλά άτομα αυτής της ηλικίας ζουν μόνα τους ή ο, αλλά και η, σύντροφός  τους πάσχει από κάποια παθολογική κατάσταση που δεν του επιτρέπει την αξιολόγηση των συμπτωμάτων.

Δυσπνοικό σύνδρομο σε ηλικιωμένους: Χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (Χ.Α.Π.)

Πρόκειται για νοσολογική οντότητα η οποία περιλαμβάνει δύο νοσήματα:

Το πνευμονικό εμφύσημα και τη χρόνια βρογχίτιδα.

Όταν λέμε πνευμονικό εμφύσημα εννοούμε την μόνιμη διάταση και καταστροφή των αεροφόρων οδών μετά το ύψος των τελικών βρογχιολίων  του πνεύμονα. Για να το πούμε απλούστερα, εννοούμε την καταστροφή των κυψελίδων, των χώρων δηλαδή όπου λαμβάνει χώρα η ανταλλαγή των αερίων, του οξυγόνου και του διοξειδίου του άνθρακα. Σε ό,τι αφορά την οντότητα που λέγεται χρόνια βρογχίτιδα εννοούμε την πάθηση κατά την οποία ο ασθενής παρουσιάζει βήχα παραγωγικό με απόχρεμψη (πτύελα) για τουλάχιστον 3 μήνες το χρόνο τα τελευταία δύο χρόνια.

Υπάρχουν ενδείξεις οι οποίες θα εγείρουν την υπόνοια Χ.Α.Π.

Αυτές είναι:

1.       Δυσχέρεια στην αναπνοή βαθμιαία επιδεινούμενη.

2.       Χρόνιος παραγωγικός βήχας.

3.       Χρόνια αποβολή πτυέλων.

4.       Ιστορικό καπνιστικής συνήθειας.

Εδώ θα πρέπει  να σημειώσουμε ότι η καπνιστική συνήθεια οδηγεί με σιγουριά στη Χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια.

Διάμεσες πνευμονοπάθειες.

1.       Ιδιοπαθής πνευμονική ίνωση. (η συχνότερη)

2.       Σαρκοείδωση

Το 80% των πασχόντων είναι άνω των 65 ετών.

Γρίπη, Πνευμονιοκοκκική πνευμονία.

Τα δύο αυτά νοσήματα αποτελούν κοινές αιτίες νοσοκομειακής νοσηλείας και αυξημένης θνητότητας σε ηλικιωμένους. Ο κίνδυνος επιπλοκών εισαγωγής στο νοσοκομείο και θανάτου από πνευμονία είναι μεγαλύτερος σε άτομα άνω των 65 ετών. Η πρωτογενής πρόληψη και έλεγχος της γρίπης είναι ο εμβολιασμός. Σε εμβολιασμό για τη γρίπη θα πρέπει να υποβάλλονται άτομα που ανήκουν στις λεγόμενες ομάδες υψηλού κινδύνου:

1.       Άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών.

2.       Άτομα με χρόνια νοσήματα του αναπνευστικού ή/και του κυκλοφορικού.

3.       Υγειονομικοί εργαζόμενοι.

4.       Τρόφιμοι ιδρυμάτων, φυλακών.

5.       Ανοσοκατασταλμένα άτομα.

Ο αντιγριπικός εμβολιασμός γίνεται μία φορά το χρόνο, τους μήνες Σεπτέμβριο-Οκτώβριο και δεν επαναλαμβάνεται!!

Ο εμβολιασμός έναντι του πνευμονιοκόκκου συνιστάται στους ασθενείς με Χ.Α.Π. δεδομένου ότι ο πνευμονιόκοκκος είναι το συχνότερο μικρόβιο σε παροξύνσεις της νόσου ή σε επιπλοκές της γρίπης.

Οξυγονοθεραπεία.

Όταν το οξυγόνο χορηγείται σωστά (όταν πρέπει και στη δοσολογία που πρέπει) μπορεί να είναι σωτήριο αλλά σε μη ελεγχόμενα επίπεδα χορήγησης μπορεί να είναι ακόμα και θανατηφόρο. Σκοπός της χορήγησης είναι η διόρθωση της υποξυγοναιμίας και μόνο.

Παθήσεις με χρόνια υποξυγοναιμία είναι:
   Χ.Α.Π.

              Εκτεταμένες βρογχεκτασίες.
   Πνευμονική ίνωση.
   Παθήσεις του υπεζωκότα και του θωρακικού τοιχώματος.
   Νευρομυικά  νοσήματα.
   Χρόνια θρομβοεμβολική νόσος.
   Πρωτοπαθής πνευμονική υπέρταση.
   Αριστερή καρδιακή ανεπάρκεια.   

        

        Βασίλης Τσούτσος, MD, MSc Δημόσιας υγείας

  Ειδικός Πνευμονολόγος-Φυματιολόγος