Άτομα με νοσήματα του αναπνευστικού όπως για
παράδειγμα πάσχοντες από Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια , πνευμονική ίνωση,
κυστική ίνωση κ.ά. μπορεί να παρουσιάζουν χαμηλά επίπεδα Ο2 στο αίμα και μπορεί
να χρειάζονται επιπλέον οξυγόνο προκειμένου να επανέλθει αυτό στα φυσιολογικά
επίπεδα μέσα στον οργανισμό.
Η επιπλέον χορήγηση Ο2 προστατεύει τους ασθενείς
από τις βλαβερές συνέπειες της υποξυγοναιμίας (έλλειψης Ο2) , τους βοηθά να
λειτουργήσουν καλύτερα και τους επιτρέπει να παραμένουν ενεργητικοί.
Γιατί ορισμένοι ασθενείς χρειάζονται
επιπλέον Ο2;
Ο αέρας που αναπνέουμε περιέχει 21% οξυγόνο. Αυτή
η ποσότητα είναι αρκετή για άτομα με φυσιολογική πνευμονική λειτουργία αλλά και
για πολλούς με αναπνευστικά νοσήματα. Παρόλα αυτά ,αρκετοί ασθενείς δεν μπορούν
να λάβουν την απαραίτητη ποσότητα Ο2 μέσω της φυσιολογικής αναπνοής και έτσι
χρειάζεται να λάβουν επιπλέον Ο2 για να διατηρήσουν φυσιολογική την
αναπνευστική τους λειτουργία.
Πως μπορώ να ξέρω ότι χρειάζομαι Ο2;
Ο γιατρός σας μπορεί να καταλάβει αν χρειάζεστε
επιπλέον Ο2 μέσω μιας εξέτασης που ονομάζεται αέρια αρτηριακού αίματος , μετά
από λήψη αίματος από μια αρτηρία του σώματος. Ο γιατρός σας επίσης μπορεί να
μετρήσει κορεσμού του αίματος σε Ο2 μέσω μιας μικρής συσκευής η οποία
ονομάζεται παλμικό οξύμετρο και το οποίο εφαρμόζεται ,χωρίς πόνο, στο δάχτυλο ή
το λοβό του αυτιού. Με αυτή τη συσκευή , τα επίπεδα του Ο2 μπορεί να ελεγχθούν
για μεγάλη χρονική περίοδο π.χ. στη διάρκεια του ύπνου ή της άσκησης. Ο γενικός
θεραπευτικός στόχος είναι η διατήρηση του επιπέδου κορεσμού >88%
Πόσο Ο2 πρέπει να παίρνω;
Το Ο2 είναι φάρμακο και ως εκ τούτου είναι
απαραίτητο να συνταγογραφηθεί από ειδικό.
Από τη στιγμή που θα αποφασισθεί η αναγκαιότητα
χορήγησης Ο2 ο θεράπων ιατρός είναι αυτός που αποφασίζει τον τρόπο χορήγησης
και την παρεχόμενη ποσότητα. Μπορεί να χρειαστεί διαφορετική ποσότητα Ο2
ανάλογα με τη δραστηριότητα για την οποία χορηγείται. Είναι πολύ σημαντικό να
τηρούνται ακριβώς οι οδηγίες του θεράποντος ιατρού. Χρησιμοποιώντας λιγότερες
ώρες από αυτές που έχει συστηθεί μπορεί να προκληθούν βλάβες στον εγκέφαλο και
την καρδιά , να οδηγηθούμε σε κόπωση , απώλεια μνήμης ή και καρδιακές
ανωμαλίες. Η επιπλέον πρόσληψη Ο2 μπορεί να προκαλέσει επίσης διάφορα
προβλήματα κυρίως στους πνεύμονες.
Χρειάζομαι Ο2 στη διάρκεια του ύπνου;
Στη διάρκεια του ύπνου , οι άνθρωποι μειώνουν το
ρυθμό της αναπνοής τους. Άτομα με μειωμένο επίπεδο Ο2 στο αίμα όταν βρίσκονται
σε εγρήγορση , έχουν ακόμη περισσότερο μειωμένο Ο2 όταν κοιμούνται. Σε μερικές
περιπτώσεις ασθενείς οι οποίοι δεν χρειάζονται Ο2 όταν είναι ξύπνιοι , μπορεί
να χρειαστούν επιπλέον Ο2 στη διάρκεια του ύπνου. Ο θεράπων γιατρός είναι αυτός
που θα αποφασίσει αν και πόσο Ο2 χρειάζεται ένας ασθενής.
Μπορεί να χρειαστώ Ο2 όταν ασκούμαι;
Στη διάρκεια της φυσικής δραστηριότητας οι
άνθρωποι χρησιμοποιούν περισσότερη ενέργεια και επομένως έχουν μεγαλύτερη
ανάγκη Ο2. Για να βρει ο θεράπων πόσο Ο2 χρειάζεται στη διάρκεια της άσκησης
ένα άτομο θα πρέπει να διενεργήσει εξέταση στη διάρκεια της δραστηριότητας μέσω
μέτρησης κορεσμού της αιμοσφαιρίνης ( με το παλμικό οξύμετρο). Τα μικρά παιδιά
και οι έφηβοι θα παρακολουθηθούν στη διάρκεια των αθλητικών τους
δραστηριοτήτων.
Πόσες ώρες/ημερ. χρειάζομαι το Ο2;
Σε μερικές περιπτώσεις χρειάζεται η χορήγηση Ο2
μόνο όταν βρισκόμαστε σε δραστηριότητα ή όταν κοιμόμαστε. Στις περισσότερες
περιπτώσεις πρέπει να χρησιμοποιείται όσο γίνεται περισσότερες ώρες το 24ωρο
(περίπου 18ώρες/24ωρο). Υπενθυμίζεται ότι τα ανωτέρω θα γίνονται μόνο μετά από
σύσταση του θεράποντος ιατρού.
Θα χρειάζομαι για πάντα Ο2;
Οι περισσότεροι ασθενείς που χρειάζονται επιπλέον
Ο2 για να αντιμετωπίσουν τις παθήσεις τους χρειάζεται να χρησιμοποιούν για
πάντα Ο2. Άλλοι μπορεί να χρειάζονται Ο2 μόνο στη διάρκεια κάποιων παροξύνσεων
της νόσου τους εξ αιτίας λοιμώξεων αλλά θα καταφέρουν να το μειώσουν ή και να
το διακόψουν αμέσως μόλις υποχωρήσουν τα συμπτώματα. Ποτέ όμως δεν πρέπει να
μειώνεται ή να διακόπτεται η χορήγηση Ο2 από τον ίδιο τον ασθενή χωρίς
προηγουμένως να έχει ενημερωθεί ο θεράπων ιατρός.
Τι θα πρέπει να προσέχω όταν χρησιμοποιώ
Ο2;
Λιγότερο ή περισσότερο Ο2 από το κανονικό
αποτελεί πρόβλημα. Αν υπάρχουν συμπτώματα όπως υπνηλία, πρωινοί πονοκέφαλοι,
κόπωση, δυσχέρεια στην αναπνοή πρέπει να συμβουλευθείτε άμεσα τον γιατρό σας.
Αν ένα μικρό παιδί ή ένας έφηβος φαίνεται κουρασμένος, με μειωμένη
ενεργητικότητα, αναπνέει δύσκολα, έχει κυανωτικά χείλη ή νύχια θα πρέπει άμεσα
να κληθεί ο παιδίατρος.
Πρέπει να ανησυχώ μήπως γίνει έκρηξη ή
πάρει φωτιά η συσκευή;
Δεν καπνίζουμε ποτέ όταν χρησιμοποιείται σε
κοντινή απόσταση συσκευή Ο2.
Κρατάμε τη συσκευή Ο2 τουλάχιστον σε απόσταση 2
μέτρων από πηγή φωτιάς.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε: το Ο2 είναι ασφαλές και
θεραπευτικό μέσο όταν λαμβάνεται σύμφωνα με τις οδηγίες του θεράποντος ιατρού.
Τι πρέπει να κάνω όταν ταξιδεύω με
αεροπλάνο;
Μπορεί να συνδυαστεί η καθημερινότητα με τη λήψη
Ο2. Παρόλα αυτά το ταξίδι με την παράλληλη χρήση Ο2 απαιτεί πολύ καλό σχεδιασμό
πριν την πραγματοποίησή του. Πρέπει να προηγηθεί έλεγχος της πολιτικής της
αεροπορικής εταιρείας σχετικά με το ταξίδι ατόμων υπό οξυγονοθεραπεία. Πρέπει
να υπάρχει απόλυτη βεβαιότητα επάρκειας Ο2 για τις πιθανότητες καθυστερήσεων
ή/και επειγουσών καταστάσεων. Πρέπει να υπάρχει αντίγραφο της φαρμακευτικής
αγωγής (και της χορηγούμενης οξυγονοθεραπείας) από τον θεράποντα ιατρό. Τέλος ,
πρέπει να υπάρχει πλήρης κατάλογος όλων των εμπλεκομένων στην οξυγονοθεραπεία
(θεράποντος ιατρού, εταιρείας παροχής Ο2, κατάλογος ιατρών και νοσοκομείων της περιοχής
προορισμού).
Βασίλης Τσούτσος, MD, MSc Δημόσιας υγείας
Ειδικός Πνευμονολόγος-Φυματιολόγος
