H νόσος των Λεγεωναρίων ήρθε στο φως της δημοσιότητας το 1976 όταν ξέσπασε επιδημία (οξύ εμπύρετο νόσημα του αναπνευστικού) σε Αμερικανική λεγεώνα στη Φιλαδέλφεια των Η.Π.Α. Συνολικά προσβλήθηκαν 221 άτομα από τα οποία 34 έχασαν τη ζωή τους.
Έγιναν έρευνες σχετικά με τον αιτιολογικό παράγοντα αυτής της επιδημίας και απομονώθηκε σε υδρατμούς από το νερό των κλιματιστικών συστημάτων ένα gram (-) βακτήριο το οποίο ονομάστηκε legionella pneumophila.
Το ίδιο βακτήριο θεωρήθηκε υπεύθυνο για μια προηγούμενη επιδημία πνευμονίας , στο ίδιο ξενοδοχείο το 1974 αλλά και για πνευμονοπάθεια που παρουσιάστηκε το 1968 σε 144 εργαζόμενους και επισκέπτες ενός νοσοκομείου της πόλης Pontiac του Mitchigan και ονομάστηκε πυρετός Pontiac.
Το βακτήριο legionella
Yπάρχουν περίπου από 40 είδη λεγιονέλλας από τα οποία τα περισσότερα μπορεί να προκαλέσουν νόσο στον άνθρωπο. Ιδανικό περιβάλλον για την ανάπτυξή του αποτελεί το υδάτινο (λίμνες, ποτάμια,δεξαμενές,πισίνες, συστήματα ύδρευσης μεγάλων κτιριακών μονάδων, θερμές και ιαματικές πηγές.)
Αναπτύσσεται σε θερμοκρασίες μεταξύ 20-45 β. Κελσίου. Δεν επιβιώνει στις υψηλές θερμοκρασίες. Η ανθεκτικότητα του βακτηρίου είναι τέτοια ώστε να παραμένει σε ληθαργική μορφή στο κρύο νερό και να πολλαπλασιάζεται όταν η θερμοκρασία ανεβαίνει σε τιμές της ζώνης ανάπτυξης.
Η νόσος των Λεγεωναρίων.
Είναι νόσος που προσβάλλει κυρίως το αναπνευστικό σύστημα του ανθρώπου. Η μόλυνση προκαλείται με την εισπνοή ή εισρόφηση σταγονιδίων νερού που έχει αποικηθεί με βακτήρια. Η νόσος δεν μεταδίδεται από το ένα άτομο στο άλλο. Άτομα τα οποία βρίσκονται σε υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης της νόσου αποτελούν οι καπνιστές, οι επιρρεπείς στα οινοπνευματώδη ποτά, αυτά που είναι άνω των 45 ετών, άτομα με χρόνια αναπνευστικά προβλήματα ή παθήσεις των νεφρών καθώς και άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα.
Περίοδος επώασης του βακτηριδίου κυμαίνεται μεταξύ 2-10 ημερών.
Η κλινική εικόνα αλλά και η βαρύτητα της νόσου ποικίλλουν και τα συμπτώματα μπορεί να αφορούν περισσότερα του ενός συστήματα του οργανισμού.
Πιο σοβαρή μορφή της νόσου είναι η πνευμονική και εμφανίζεται συνήθως με κλινικά και ακτινολογικά ευρήματα άτυπης πνευμονίας.
Πρόδρομα συμπτώματα κακουχίας, αδυναμίας, πονοκεφάλου, μυαλγίες τα οποία ακολουθούνται από υψηλό πυρετό ο οποίος μπορεί να φτάσει τους 40β. Κελσίου, βήχας , καταρροή και πόνος στο λαιμό. Ανάλογα με την έκταση της πνευμονίας και τη συνύπαρξη ή όχι άλλων νοσημάτων μπορεί να υπάρχει δύσπνοια ή/και αναπνευστική ανεπάρκεια.
Η διάγνωση της νόσου γίνεται με εξετάσεις αίματος για την ανίχνευση αντισωμάτων έναντι του μικροβίου, εξετάσεις ούρων για ανίχνευση αντιγόνων λεγιονέλλας καθώς και εξετάσεις από άλλα βιολογικά υγρά π.χ. καλλιέργειες πτυέλων και βρογχικές εκκρίσεις. Για τη θεραπεία της νόσου χορηγείται αντιβίωση και η θνησιμότητα των ασθενών κυμαίνεται στο 13%.
Που μπορεί να βρεθεί η λεγιονέλλα;
Τα βακτήρια αναπτύσσονται στο φυσικό περιβάλλον και ειδικότερα στο νερό των ποταμών και λιμνών. Λόγω της μεγάλης διάδοσης του βακτηρίου στο περιβάλλον μπορεί να μολύνει και να αναπτυχθεί και σε άλλα συστήματα νερού όπως οι ψυκτικοί πύργοι και τα συστήματα ζεστού και κρύου νερού.
Οι πιο κάτω περιπτώσεις είναι μόνο μερικές από αυτές στις οποίες υπάρχουν συστήματα νερού και θα μπορούσε να αναπτυχθεί το βακτήριο της λεγιονέλλας:
Νοσοκομεία- κλινικές
Ξενοδοχεία
Ξενώνες
Πανεπιστήμια-σχολεία
Φιλανθρωπικά ιδρύματα.
Γηροκομεία.
Βασική πηγή της δημιουργίας της νόσου αποτελούν τα συστήματα αποθήκευσης και μεταφοράς νερού σε μεγάλα κτίρια.
Σύμφωνα με τις τελευταίες έρευνες ο βασικός ένοχος είναι το νερό σε λιμνάζουσα κατάσταση.
Το βασικό σημείο είναι να σχεδιαστούν, να διατηρηθούν και να λειτουργούν τα συστήματα νερού κάτω από συνθήκες που αποτρέπουν ή ελέγχουν την αύξηση και τον πολλαπλασιασμό της λεγιονέλλας.
Πρέπει:
Να διασφαλιστεί ότι η απελευθέρωση σταγονιδίων νερού ελέγχεται κατάλληλα.
Να αποφεύγονται οι θερμοκρασίες και οι συνθήκες νερού που ευνοούν την αύξηση της λεγιονέλλας και άλλων μικροοργανισμών.
Να διασφαλιστεί ότι το νερό δεν μπορεί να λιμνάσει οπουδήποτε στο σύστημα.
Να αποφευχθούν τα υλικά που ευνοούν την αύξηση της λεγιονέλλας.
Να διατηρείται το σύστημα και το νερό σε αυτό, καθαρά.
Οι τρεις βασικοί κανόνες για αποτελεσματική αντιμετώπιση του βακτηριδίου της λεγιονέλλας είναι:
ΔΙΑΤΗΡΕΙΤΕ ΤΟ ΝΕΡΟ
- Καθαρό.
- Τρεχούμενο.
- Στην κατάλληλη θερμοκρασία.
Βασίλης Τσούτσος, MD, MSc Δημόσιας υγείας
Ειδικός Πνευμονολόγος-Φυματιολόγος
Ειδικός Πνευμονολόγος-Φυματιολόγος
